طرح مربوط به معلم پژوهنده

موضوع :

ارائه دهنده :

فرانک لاهورپور

دبیرستان : سروش

توصیف وضعیت موجود:

اگر به نتایج امتحانات نهایی سال سوم رشته علوم تجربی دقت شود و آمارهای دقیقی به عمل آید مشاهده می­شود که تعداد دانش­آموزانی که در درس فیزیک3 و آزمایشگاه نمره قبولی کسب نکرده­اند از تمام دروس دیگر بیشتر است و همین نیاوردن حدنصاب نمره در درس فیزیک با وجود استفاده از تبصره­های موجود، عامل اصلی نگرفتن دیپلم در خردادماه برای دانش­آموزان در این رشته می­باشد که علاوه بر اینکه صدمات روحی جبران­ناپذیری به دانش­آموزان وارد می­آید بلکه موجب ضررهای مالی برای آموزش و پرورش و والدین این دانش­آموزان می­شود.

جمع­آوری اطلاعات و شواهد (1) :

اگر در نمرات نهایی دقت لازم به عمل آید مشاهده می­شود که نه تنها تعداد افتاده­ها در درس فیزیک نسبت به سایر دروس زیاد است بلکه سهم نمرات مطلوب و در خورتوجه بسیار اندک می­باشد که در صورت بررسی می­توان نکات زیر را برای آن یادآوری کرد.

با توجه به فرم انتخاب رشته که برای دانش­آموزان سال اول رشته عمومی اولویت­بندی در رشته­ها صورت می­گیرد، درس فیزیک فقط برای رشته علوم ریاضی اهمیت دارد و برای رشته علوم تجربی به صورت درس تعیین­کننده در نظر گرفته نمی­شود که این امر سبب می­شود که دانش­آموزان متوسط و ضعیف در درس فیزیک1 نیز قادر به انتخاب رشته علوم­تجربی می­شوند که این مشکل و ایراد اصلی در ورود دانش­آموزان به این رشته می­باشند که به وسیله مشاور و مدرسه و ... قابل حل نمی­باشد و باید سطوح بالاتر در نظام آموزش و پرورش راه حلی برای آن بیابند. اما به سایر موارد که توسط معلم و دانش­آموزان قابل کنترل می­باشد می­پردازیم.

من از دانش­آموزانی که در فیزیک 2 نمرات چندان خوبی نیاورده بودند در مورد نمره و اصلاً دلیل انتخاب رشته سؤال پرسیدم که پاسخ­ها جالب بودند.

تعدادی از دانش­آموزان به دلیل علاقه و آوردن نمره خوب در درس زیست، علوم تجربی را انتخاب نموده و اطلاعی از داشتن فیزیک در حد رشته ریاضی فیزیک در رشته علوم تجربی نداشته­اند یا تعدادی در فیزیک 1 با حفظ کردن مطالب و مسائل نمره قبولی کسب کرده برای فیزیک سال­های بعد هم همین روش را اتخاذ کرده و رشته علوم­تجربی را انتخاب کرده­اند.

و تعدادی از دانش­آموزان هم به دلیل نیاوردن امتیاز رشته ریاضی­فیزیک از طرف خانوار مجبور به انتخاب رشته علوم تجربی شده­اند. به هر حال غیر از اشتباه انتخاب رشته از طرف دانش­آموزان دادن نمرات مستمر بالا بدون توجه به توانایی دانش­آموزان از طرف تعداد محدودی از همکاران زمینه مناسب را برای آوردن رشته علوم تجربی فراهم می­کند.

 راههای پیشنهادی برای رفع:

مشکل اصلی که مهم نبودن نمره درس فیزیک در انتخاب رشته علوم تجربی می­باشد باید توسط مسئولان رده بالای نظام پیگیری شود. اما برای سایر موارد کارهای انجام شده در طی سال تحصیلی 86-85 به شرح زیر می­باشد.

1- ارائه روش­های صحیح مطالعه درس و کمک از خود دانش­آموزان در مورد روش­های مطالعه آنها و پیدا کردن نکات منفی و تقویت نکات مثبت در روش مطالعه دانش­آموزان.

2- ارائه روشی برای مطالعه درس قبل از شروع کلاس فیزیک و قبل از تدریس توسط معلم، بدین صورت که در ابتدای جلسه در مورد بخش موردنظر سؤالاتی از       دانش­آموزان به عمل می­آمد اگر پاسخگو بودند که تدریس درس شروع می­شد ولی اگر معلوم می­شد که درس قبلاً مطالعه نشده است با دادن زمان معین دانش­آموزان در سر کلاس مجبور به مطالعه بخش موردنظر می­شدند.

3- اگر آزمایشگاه مدرسه وسایل مورد نیاز را داشت از آن استفاده و اگر وسایلی را نداشت به دلیل تدریس در مدارس دیگر از آنها امانت گرفته می­شود و این وسایل­ها به سر کلاس درس آورده شده و همراه با دانش­آموزان و در همان مبحث و همزمان با تدریس آزمایش­ها انجام شده و نتیجه­گیری­های لازم که در تفهیم درس مؤثر بودند توسط دانش­آموزان انجام می­شد. به عنوان مثال اولین جلسه درس فیزیک 3 با دو آزمایش شروع می­شود که حتماً دو آزمایش را انجام داده و پس از نتیجه­گیری وارد بحث اصلی که قانون کولن می­باشد، می­شویم.

4- یک سری از قسمت­های درس فصل سوم و چهارم که به صورت سه بعدی و بردارهای عمود برهم می­باشد و برای دانش­آموزان قابل فهم و تصور نیست ناچار به استفاده از نوارهای ویدئویی آموزشی شده و با اختصاص دادن یک جلسه به این موضوع و رفتن به نمازخانه و استفاده از تلویزیون و ویدئو و نگاه کردن به آزمایش­های دقیق شده و حتی برای قسمت­هایی مانند نیروی الکترومغناطیسی وارد بر ذرات دارای بار با استفاده از انیمیشن­های موجود برای دانش­آموزان قابل فهم می­شد.

مثلاً برای کاربرد آهنرباهای الکتریکی با توجه به بعضی از برنامه­های علمی و شبکه آموزش از آن برنامه­ها استفاده می­شد.

5- در پایان هر فصل از دانش­آموزان خواسته می­شد تا وسایل الکتریکی غیرقابل استفاده بعضی از وسایل در منزل را به مدرسه آورده و وسایل الکتریکی موجود در آن شناسایی و حتی ساختمان داخلی آن مثلاً خازن استوانه­ای و غیره مورد بررسی قرار گیرد.

6- در یکی از مدارس هم که امکان استفاده از کامپیوتر و ویدئو پروجکشن وجود داشت از نرم­افزارهای جدید موجود که بستن مدارها توسط دانش­آموزان امکان­پذیر است و دادن اعداد و ارقام و مشاهده نتایج بهره­مند می­شدیم.

7- با نظر خود دانش­آموزان کلاس­ها به چند گروه و به هر گروه تعدادی مسئله  و سؤالات امتحان نهایی سال­های گذشته داده می­شد که به صورت گروهی به آنها پاسخ می­دادند و برای استفاده از فرمول­های موردنظر در گوشه تابلو و یا ورقه از روی کتاب نوشته و لزومی برای حفظ سریع آن نبود بلکه تأکید می­شد که به مرور و حل مسئله­های بیشتر و استفاده مکرر از فرمول­ها، یادگیری آن­ها آسان می­شود.

8- در پایان هر جلسه و پس از بحث و گفتگو در مورد مسائل آن با تعیین زمان مشخص دانش­آموزان به مطالعه درس داده شده پرداخته و اگر در قسمت­هایی از درس اشکال داشتند از هم­گروه­ها و در صورت نرسیدن به جواب به وسیله معلم رفع اشکال می­شد.

گردآوری اطلاعات و شواهد (2) :

در پایان هر فصل گروه­ها مؤظف بودند تمام بخش­ها و سؤالات حل شده را مطالعه نموده و قبل از امتحان کتبی اشکالات را به سرگروه گزارش داده و سرگروه مؤظف بود که آنها را جمع­آوری و در برگه­های مشخصی از طرف گروه خود آن را مکتوب و به معلم تحویل دهد. پس از آن امتحان گروهی و سپس امتحان کتبی یک نفره به عمل می­آمد و به عنوان نمرات مستمر در دفتر نمرات ثبت می­گردید.

با توجه به کارهای انجام شده در سال­ تحصیلی جاری دانش­آموزان اشتیاق بیشتری به درس فیزیک 3 با وجود اینکه انتزاعی­تر از فیزیک­های گذشته بود نشان داده و حتی دانش­آموزان ضعیف تمایل بیشتری به مطالعه و حل مسأله­ها پیدا کردند و یک سری از وسایل دست­ساز دانش­آموزان همیشه همراهشان بود و هنگام مورد نیاز از آن استفاده می­کردند و حتی در گروه برای توجیه جهت جریان و نیرو و تعیین جهت میدان از لیوان و یا حلقه­های ساخته شده خود استفاده می­کردند. خود دانش­آموزان آمادگی خود را اعلام نموده تا ساعات فوق­العاده بیشتری را به درس فیزیک اختصاص دهند.

تجدیدنظر در روش­های انجام گرفته و اعتبار بخشی آنها:

پس از اینکه اطلاعات لازم در باره چگونگی انجام این روش­ها و نظر دانش­آموزان جمع­آوری، مشخص شد که روش مطالعه قبل از تدریس و همچنین انجام آزمایش در حین تدریس و مهمتر از همه مطالعه بعد از تدریس بسیاری از قسمت­های غیرقابل فهم را برایشان قابل فهم نموده و با توجه به پاسخ خود دانش­آموزان اگر بعد از کلاس و در همان روز مطالعه مجددی در خانه انجام و مسائل حل شده توسط خودشان مجدداً حل شود یادگیرشان بسیار عمیق­تر خواهد شد.

نتیجه­گیری:

از انجام دادن روش­ها و کارهای انجام شده می­توان:

الف- تمایل دانش­آموزان به یادگیری روش­های صحیح مطالعه.

ب- تمایل دانش­آموزان به استفاده از روش­های گروهی و برگزاری امتحانات به صورت گروهی.

ج- تمایل دانش­آموزان به ساختن وسیله­هایی توسط خود دانش­آموزان و استفاده از آزمایشگاه و انجام آزمایشها.

د- تمایل دانش­آموزان به استفاده از وسایل کمک­آموزشی مانند نوارهای ویدئویی و سی­دی­های کامپیوتری و ....

در پایان سال تحصیلی و در بررسی نتایج امتحانات نهایی و برگزاری امتحان فیزیک کشوری دانش­آموزان رشته علوم­تجربی دبیرستان سروش درصد قبولی بیشتری نسبت به نوبت اول کسب نمودند.